ΥΠΕΝ -Μονάδες ανακύκλωσης παντού

Τις τροποποιήσεις του ισχύοντος Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ), το οποίο είχε εγκριθεί προ διετίας, έθεσε σε δημόσια διαβούλευση το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Τις τροποποιήσεις του ισχύοντος Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ), το οποίο είχε εγκριθεί προ διετίας, έθεσε σε δημόσια διαβούλευση έως και τις 21 Οκτωβρίου το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ). Σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων κ. Μανώλη Γραφάκο, η τροποποίηση του σχεδίου κρίθηκε αναγκαία, προκειμένου να προσαρμοστεί στις νέες εξελίξεις της κυκλικής οικονομίας καθώς και στις πρόσφατες αλλαγές των κριτηρίων χρηματοδότησης των υποδομών διαχείρισης αποβλήτων, με σκοπό τη διασφάλιση της χρηματοδότησης των υποδομών από το ΕΣΠΑ 2021 – 2027.

Η κατασκευή μονάδων διαλογής ανακυκλώσιμων καθίσταται υποχρεωτική σε όλες τις νέες εγκαταστάσεις διαχείρισης απορριμμάτων. Έτσι, μια από τις σημαντικότερες αλλαγές που φέρνει η νέα τροποποίηση αφορά στις μονάδες ανακύκλωσης και ανάκτησης (ΜΑΑ). Πρόκειται για τις μονάδες στις οποίες πραγματοποιείται μηχανική διαλογή των χωριστά συλλεγέντων ανακυκλώσιμων υλικών και βιολογική επεξεργασία του χωριστά συλλεγέντος οργανικού κλάσματος των αστικών αποβλήτων είτε με αερόβια διεργασία είτε με αναερόβια χώνευση.

Οι ΜΑΑ θα παραλαμβάνουν και ποσότητες υπολειμματικών συμμείκτων Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) οι οποίες θα υπόκεινται σε μηχανική και βιολογική επεξεργασία και σταδιακά θα μειώνονται.

Επίσης, στο ΕΣΔΑ προστίθεται πρόβλεψη για την εκπόνηση και υιοθέτηση εθνικής στρατηγικής για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα. Θα είναι εναρμονισμένη με την στρατηγική της ΕΕ για τα βιώσιμα και κυκλικά κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα (COM 2022 – 141 final/30.03.2022), η οποία καθορίζει συγκεκριμένες δράσεις που διασφαλίζουν ότι, έως το 2030, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα που διατίθενται στην ενωσιακή αγορά θα είναι μεγάλης διάρκειας ζωής, ανακυκλώσιμα, από όσο το δυνατόν περισσότερο ανακυκλωμένες ίνες και απαλλαγμένα από επικίνδυνες ουσίες, καθώς και ότι θα παράγονται με σεβασμό προς τα κοινωνικά δικαιώματα και το περιβάλλον.

Σε πρώτο πλάνο στον εθνικό σχεδιασμό μπαίνει και η ενεργειακή αξιοποίηση σκουπιδιών. Ειδικότερα, στον υφιστάμενο ΕΣΔΑ προτείνεται η εγκατάσταση Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης, στις οποίες μπορεί να γίνεται ανάκτηση ενέργειας με θερμική επεξεργασία των υπολειμμάτων που προκύπτουν από τις ΜΕΑ (Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων/Απορριμμάτων) και ΜΑΑ (Μονάδα Ανάκτησης Ανακύκλωσης) ή και των εναλλακτικών καυσίμων για τη δραστική ελαχιστοποίηση του τελικού υπολείμματος προς υγειονομική ταφή (απαραίτητες για την επίτευξη του στόχου ταφής κάτω από 10% έως το 2030).

Πλέον προτείνεται μεταβατικά, έως την ολοκλήρωση του συνόλου του δικτύου των ΜΕΑ/ΜΑΑ σε μια Περιφέρεια (που προβλέπονται στο οικείο Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων), στις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης εντός ή εκτός της Περιφέρειας να είναι επιτρεπτή η θερμική επεξεργασία και υπολειμματικών σύμμεικτων στερεών αποβλήτων. Πάντως, είναι αξιοσημείωτο ότι, η Κομισιόν έχει ξεκαθαρίσει ότι οποιεσδήποτε μέθοδοι «ανάκτησης ενέργειας» πρέπει να γίνονται μόνο στο υπόλειμμα, ευνοώντας έτσι την ανακύκλωση.

Ο ρόλος των ιδιωτών

Στις προτεινόμενες τροποποιήσεις έχει προστεθεί πρόβλεψη που θα επιτρέπει τη δημιουργία μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης με επιχειρηματική πρωτοβουλία, έως ότου κατασκευαστούν και λειτουργήσουν οι σχεδιαζόμενες υποδομές. Ο σχεδιασμός σήμερα επικεντρώνεται στη δυνατότητα διαπεριφερειακής συνεργασίας για την ανάπτυξη ή και την αξιοποίηση του δικτύου των βασικών υποδομών επεξεργασίας και διάθεσης αποβλήτων, εφόσον οι συνθήκες το ευνοούν ή το επιβάλλουν. Αυτή η συνεργασία εναπόκειται στον περιφερειακό σχεδιασμό, στους ΦΟΔΣΑ (Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων), όμως μπορεί να γίνει και με πρωτοβουλία του ΥΠΕΝ, εφόσον κριθεί απαραίτητο.

Όσον αφορά στις Μονάδες Ενεργειακής Αξιοποίησης, το ΥΠΕΝ θα είναι αρμόδιο για να αποφασίσει σχετικά με τον καθορισμό του αριθμού των μονάδων, των περιοχών εξυπηρέτησης ανά μονάδα και της χωροθέτησης τους. Πάντως, πλέον διευκρινίζεται ότι η δημιουργία μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης θα μπορούν να προχωρήσουν και με ιδιωτική πρωτοβουλία.

Στις προτεινόμενες τροποποιήσεις του ΕΣΔΑ περιλαμβάνεται επίσης η προοπτική, έως το 2025, εκτροπής βιοαποδομήσιμων αστικών αποβλήτων αποβλήτων (ΒΑΑ) από την ταφή στους 2.624.443 τόνους. Στόχος είναι η μείωση των ΒΑΑ που οδηγούνται για υγειονομική ταφή στο 35% κατά βάρος, σε σχέση με τα επίπεδα παραγωγής του 1997, σε εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας. Για τον υπολογισμό ελήφθη υπόψη ότι η παραγωγή ΒΑΑ στην Ελλάδα αποτελεί το 66,8% της συνολικής παραγωγής αστικών αποβλήτων (Οργανικά: 42,6% και χαρτί – χαρτόνι: 24,2%).

Χρηματοδότηση

Όσον αφορά στη νέα Προγραμματική Περίοδο 2021-2027 διευκρινίζεται ότι, δεν θα στηριχθούν επενδύσεις σε χώρους υγειονομικής ταφής αποβλήτων, με εξαίρεση:

-τις εξόχως απόκεντρες περιοχές, μόνο σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις ή

– τις επενδύσεις που αφορούν τον παροπλισμό, τη μετατροπή ή την ασφάλεια των υφιστάμενων χώρων υγειονομικής ταφής υπό την προϋπόθεση ότι οι συγκεκριμένες επενδύσεις δεν αυξάνουν την δυναμικότητά τους.

Τη νέα Προγραμματική Περίοδο θα στηριχθούν επενδύσεις για Μονάδες Ανάκτησης Ανακύκλωσης ύψους 600 εκατ. ευρώ.