Εκπαιδευτική ανασκαφή εντός της Πανεπιστημιούπολης της Δουρούτης

Για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, εντός της Πανεπιστημιούπολης Ιωαννίνων διεξήχθη από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, από τις 28 Απριλίου έως τις 24 Μαΐου 2025, η Πανεπιστημιακή Ανασκαφή Δουρούτης, στο πλαίσιο του μαθήματος «Ανασκαφική-Αρχαιολογία Ηπείρου».

Οι επί πτυχίω φοιτητές και φοιτήτριες κατεύθυνσης Αρχαιολογίας είχαν την ευκαιρία να εκπαιδευτούν στις πραγματικές συνθήκες του ανασκαφικού πεδίου, ερχόμενοι/ες σε επαφή με τα εργαλεία, τις μεθόδους, τους ειδικούς επιστήμονες και τη διαχείριση των δεδομένων μιας συστηματικής-διεπιστημονικής ανασκαφής υπό τη διεύθυνση και καθοδήγηση των καθηγητών Αρχαιολογίας κ.κ. Ανδρέα Βλαχόπουλου, Αλεξάνδρας Αλεξανδρίδου και Κλεοπάτρας Καθάριου.

Τις δύο πρώτες εβδομάδες της εφετινής ανασκαφής οι φοιτητές/τριες πέρασαν από τη θεωρία στην πράξη του πεδίου ερευνώντας δύο σημεία του αρχαιολογικού χώρου. Στον πρώτο τομέα συνεχίστηκε από τις προηγούμενες χρονιές η έρευνα συγκροτήματος των Βαλκανικών πολέμων, από όπου ανασύρθηκαν «ομιλούντα» ευρήματα για τη χρήση του χώρου, όπως κάλυκες σφαιρών του Ελληνικού Στρατού και των οθωμανικών δυνάμεων, χρηστικά αντικείμενα και άλλα ευρήματα, που συμβάλλουν σημαντικά στη χρονολόγηση του κτιρίου. Το επίκεντρο του δεύτερου τομέα της έρευνας υπήρξε το συγκρότημα του Θεσμοφορίου (υπαίθριου κυκλικού ιερού αφιερωμένου στη χθόνια λατρεία της θεάς Δήμητρας), το οποίο είχε έλθει στο φως σε παλαιότερες ανασκαφές στον χώρο της Πανεπιστημιούπολης από την Έφορο Αρχαιοτήτων Ιωάννα Ανδρέου, με τη συνεργασία της Καθηγήτριας κας Κωνσταντίνας Γραβάνη. Τα ευρήματα (εισηγμένη αττική κεραμική και εντόπια αγγεία) επιβεβαιώνουν τη χρονολόγηση του κτηρίου στις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ., ενώ πιθοειδές αγγείο το οποίο εντοπίστηκε κάτω από τοίχο του συγκροτήματος και ανασύρθηκε με όλα τα πρωτόκολλα της σωστικής συντήρησης, πιθανόν ανήκει σε προγενέστερο ορίζοντα. Στη χρονολόγηση των αρχαιολογικών φάσεων σημαντική βοήθεια προσφέρει η μέθοδος της Οπτικά Προτρεπόμενης Φωταύγειας (OSL), η οποία εφαρμόστηκε στο πεδίο από τον Δρα Κωνσταντίνο Σταμούλη (Εργαστήριο Αρχαιομετρίας, Τμήμα Φυσικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων).

Την τρίτη εβδομάδα οι φοιτητές/τριες ασκήθηκαν στην εκμάθηση αρχαιολογικού σχεδίου από τον ειδικευμένο σχεδιαστή αρχαιολογικών ευρημάτων Νίκο Σεπετζόγλου και εξοικειώθηκαν σε ζητήματα αρχαίας κεραμικής, με βάση τα όστρακα που φυλάσσονται στο Μουσείο Εκμαγείων και Διδακτικών Συλλογών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Την τέταρτη περίοδο των εργασιών (19-24 Μαΐου) οι φοιτητές/τριες ασκήθηκαν στη διαδικασία της επίπλευσης των δειγμάτων χώματος από την ανασκαφή και στη διαλογή των μικροσκοπικών ευρημάτων εκείνων (οργανικών και μη) που αναμένεται να φωτίσουν ακόμα περισσότερο τη λειτουργία των χώρων που ερευνήθηκαν στη Δουρούτη. Η εν λόγω εργασία διενεργήθηκε με τη συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων, προς την οποία εκφράζονται θερμές ευχαριστίες.

Το μάθημα «Ανασκαφική-Αρχαιολογία Ηπείρου» πλαισίωσαν και ενίσχυσαν με διαλέξεις ο προσκεκλημένος ομιλητής διεθνούς επιστημονικής εμβέλειας, Ομότιμος Καθηγητής Εφαρμοσμένης Γεωφυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γρηγόρης Τσόκας («Εντοπισμός και χαρτογράφηση θαμμένων αρχαιοτήτων με γεωφυσικές μεθόδους. Νέα ερευνητικά επιτεύγματα και συνεισφορά στην αρχαιολογική έρευνα») και η προσκεκλημένη ομιλήτρια Δρ. Milena Melfi, λέκτορας Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης («The site at Dobra/Vagalat (Albania): recent archaeological research on Hellenistic Epiros»).

Με την εκπαιδευτική ανασκαφή εντός της Πανεπιστημιούπολης της Δουρούτης -της μοναδικής συστηματικής ανασκαφής διεθνώς που διεξάγεται μέσα σε Πανεπιστημιούπολη- ο Τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων «επιστρέφει» στην αρχαιολογική ανασκαφή εμβληματικών τόπων και μνημείων για την ιστορία της Ηπείρου, επιδιώκοντας να συγκροτήσει μια διεπιστημονική έρευνα-πρότυπο για τη διδασκαλία των μελλοντικών αρχαιολόγων. Παράλληλα, με την Ανασκαφή Δουρούτης το Πανεπιστήμιο ανοίγει μια πόρτα ερευνητικής γνώσης της νεότερης Ιστορίας του λεκανοπεδίου, προσφέροντας στην κοινωνία των Ιωαννίνων, και ιδίως στους επισκέπτες μαθητές/τριες, την εξοικείωση με την επιστήμη της Αρχαιολογίας. Την ανασκαφή εφέτος επισκέφθηκαν οι μαθητές και οι μαθήτριες της Ε΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου Πεδινής, ενώ τους/τις μαθητές/τριες του Γυμνασίου Πεδινής υποδέχθηκε στο πεδίο η Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Καθηγήτρια κα Άννα Μπατιστάτου.

Την έρευνα του 2025 επιχορήγησαν το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, ο φιλάρχαιος Αθανάσιος Μαρτίνος και η ΑΙΓΕΑΣ ΑΜΚΕ. Παλαιότερη επιχορήγηση (2023-2024) είχε προέλθει από την Περιφέρεια Ηπείρου. Ευχαριστίες για την υποστήριξη της έρευνας απευθύνονται επίσης προς τον Δήμο Ιωαννιτών.